Beta-glukany w grzybach adaptogennych – czym są i jak wpływają na organizm

Grzyby adaptogenne, takie jak reishi czy shiitake, coraz śmielej wkraczają do świata wellness, przyciągając uwagę zarówno pasjonatów zdrowego stylu życia, jak i naukowców. Ich niezwykłe właściwości nie są przypadkiem – stoją za nimi konkretne związki bioaktywne, które wpływają na odporność, energię i równowagę organizmu. Na szczególną uwagę zasługują tu beta-glukany – naturalne polisacharydy o silnym działaniu wspierającym układ immunologiczny. Co jeszcze wiemy na ich temat i dlaczego uznaje się je za jedne z najcenniejszych składników prozdrowotnych występujących w naturze? Sprawdźmy to!

Beta-glukany – czym są i jakie mają właściwości

Beta-glukany to naturalne wielocukry zbudowane z cząsteczek glukozy, które stanowią ważną część błonnika pokarmowego. Ich wyjątkowe działanie wynika ze specyficznego układu tych cząsteczek – to właśnie sposób, w jaki są ze sobą połączone, decyduje o ich wpływie na organizm. W zależności od źródła, beta-glukany mogą różnić się budową, rozpuszczalnością i wielkością cząsteczek, a co za tym idzie, również działaniem prozdrowotnym.

Warto wiedzieć, że inne właściwości mają beta-glukany pochodzące ze zbóż, a nieco inne te z grzybów i drożdży. Zbożowe, obecne m.in. w owsie i jęczmieniu, wspierają utrzymanie prawidłowego poziomu cholesterolu i glukozy we krwi. Z kolei te z grzybów adaptogennych i drożdży znane są przede wszystkim z tego, że pobudzają naturalną odporność organizmu i pomagają mu skuteczniej reagować na stres czy infekcje.

Beta-glukany jako wsparcie dla układu odpornościowego

Naukowcy już od lat badają grzyby adaptogenne i zwracają uwagę, że obecne w nich beta-glukany mogą pozytywnie wpływać na pracę układu odpornościowego. Można powiedzieć, że działają jak trening dla układu immunologicznego – uczą go reagować szybciej i skuteczniej, gdy pojawi się zagrożenie. Po dostaniu się do organizmu łączą się ze specjalnymi receptorami na powierzchni komórek odpornościowych, takich jak makrofagi, neutrofile czy komórki NK (z ang. Natural Killer). W efekcie te komórki stają się bardziej czujne i gotowe do przechwytywania i neutralizowania szkodliwych patogenów.

Badania potwierdzają ten efekt – suplementacja beta-glukanem z grzyba reishi (Ganoderma lucidum) u zdrowych dorosłych osób zwiększa liczbę limfocytów T i komórek NK, a także poprawia ich zdolność do zwalczania drobnoustrojów i nieprawidłowych komórek [4].

Beta-glukany a zdrowie serca i regulacja poziomu cukru

Chociaż to domena głównie beta-glukanów zbożowych, to te pochodzące z grzybów również wykazują korzystny wpływ na poziom cholesterolu. Przede wszystkim mogą zmniejszać wchłanianie tłuszczów i cholesterolu z pożywienia. Oprócz tego wiążą kwasy żółciowe w jelitach, które w normalnych warunkach byłyby ponownie wchłonięte. Dzięki temu wątroba musi wytworzyć nowe kwasy żółciowe, wykorzystując cholesterol krążący we krwi, co może przyczyniać się do obniżenia jego poziomu [4].

Beta-glukany opóźniają również opróżnianie żołądka i spowalniają proces trawienia węglowodanów. Dzięki temu stężenie glukozy we krwi po posiłku rośnie wolniej i łagodniej, co pomaga w utrzymaniu stabilnej glikemii. Jest to szczególnie korzystne dla osób, które chcą zadbać o profilaktykę cukrzycy i prawidłową masę ciała [4], [11].

Sprawdź BIO Kawę Reishi (ganoderma) - w ziarnach (227g).

Beta-glukany – naturalna tarcza antyoksydacyjna

Nasz organizm każdego dnia jest narażony na działanie stresu oksydacyjnego, wywołanego przez wolne rodniki. Nadmiar tych reaktywnych cząsteczek uszkadza komórki i przyspiesza procesy starzenia, a także przyczynia się do rozwoju wielu chorób cywilizacyjnych.

W tym przypadku działanie beta-glukanów polega na wychwytywaniu i neutralizowaniu wolnych rodników. Ponadto wspierają one działanie naturalnych enzymów antyoksydacyjnych w organizmie, takich jak katalaza czy dysmutaza ponadtlenkowa. Dzięki temu pomagają chronić komórki przed uszkodzeniami spowodowanymi stresem oksydacyjnym [2]. [4].

Rola beta-glukanów w zdrowiu jelit

Zdrowie jelit stanowi podstawę dobrego samopoczucia i silnej odporności, ponieważ to właśnie w jelitach znajduje się znaczna część komórek układu immunologicznego. Beta-glukany wspierają ten układ, działając jak prebiotyki – czyli pożywka dla korzystnych bakterii jelitowych, takich jak Lactobacillus i Bifidobacterium. Dzięki temu sprzyjają rozwojowi dobrych mikroorganizmów, a  jednocześnie ograniczają namnażanie bakterii chorobotwórczych i pomagają utrzymać równowagę mikrobiomu [4].

Podczas fermentacji beta-glukanów w jelicie grubym powstają krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe (SCFA), m.in. kwas masłowy, propionowy i octowy. Związki te odżywiają komórki nabłonka jelit, działają przeciwzapalnie i wspierają barierę jelitową. Na szczególną uwagę zasługuje tu kwas masłowy, który pomaga neutralizować i usuwać potencjalnie szkodliwe komórki i wspiera profilaktykę chorób jelita grubego [4].

Wpływ beta-glukanów na układ nerwowy

Beta-glukany wspierają układ nerwowy w sposób pośredni, ale niezwykle istotny. Przede wszystkim ograniczają one przewlekłe stany zapalne, które z czasem mogą negatywnie wpływać na funkcjonowanie mózgu, zaburzać komunikację między neuronami i zwiększać ryzyko chorób neurodegeneracyjnych.

Jednocześnie wykazują silne właściwości antyoksydacyjne – neutralizują wolne rodniki, które uszkadzają delikatne struktury komórek nerwowych i przyspieszają procesy ich starzenia. W ten sposób chronią neurony przed stresem oksydacyjnym, który jest jednym z istotniejszych czynników pogarszających kondycję układu nerwowego. W efekcie beta-glukany nie tyle bezpośrednio wpływają na budowę neuronów, ile tworzą dla nich stabilne, dobrze odżywione i ochronne środowisko, sprzyjające ich prawidłowemu funkcjonowaniu i regeneracji [2], [4].

Zobacz BIO herbatkę INSPIRED SPIRIT z ekstraktem soplówki jeżowatej.

Beta-glukany w grzybach adaptogennych – mądrość natury w codziennej diecie

Beta-glukany to związki o wszechstronnym, udowodnionym naukowo działaniu. Ich obecność w grzybach adaptogennych pokazuje, jak inteligentne i kompletne rozwiązania oferuje nam natura. Włączenie do diety produktów bogatych w te polisacharydy to nie tylko sposób na wzmocnienie odporności, ale również świadomy krok w kierunku wsparcia pracy serca, jelit i ochrony komórek przed stresem. To inwestycja w harmonię i witalność, która czerpie siłę prosto z natury.

Bibliografia:

1. Banerjee S. i in., Unlocking the potential of Lion’s Mane Mushroom (Hericium erinaceus), Journal of Applied and Natural Science, 16(1), 39 - 50.

2. Chaoyasut Ch. i in.,  Extraction of β-glucan of Hericium erinaceus, Avena sativa L., and Saccharomyces cerevisiae and in vivo evaluation of their immunomodulatory effects, Food Sci. Technol, Campinas, Ahead of Print, 2018.

3. Chen S. N. i in., Evaluation of Immune Modulation by-1,3; 1,6 D-Glucan Derived from Ganoderma lucidum in Healthy Adult Volunteers, ARandomized Controlled Trial,  Foods 2023, 12, 659.

4. Ciecierska A. i in., Nutraceutical functions of beta-glucans, Rocz Panstw Zakl Hig 2019;70(4):315-324.

5. Ćirić M. Z. i in., Beta-glucan content and antioxidant activities of mushroom-derived food supplements, J. Serb. Chem. Soc. 85 (4) 439–451 (2020).

6. Contato A. G. i in., Lion’s Mane Mushroom (Hericium erinaceus): A Neuroprotective Fungus with Antioxidant, Anti-Inflammatory, and Antimicrobial Potential—A Narrative Review, Nutrients 2025, 17, 1307.

7. Jafari M. i in., Lentinan and β-glucan extract from shiitake mushroom, Lentinula edodes, alleviate acute LPS-induced hematological changes in mice, Iran J Basic Med Sci 2023; 26: 836-842.

8. Kiss A. i in., Heat Treatment of Reishi Medicinal Mushroom (Ganoderma lingzhi) Basidiocarp Enhanced Its-glucan Solubility, Antioxidant Capacity and Lactogenic Properties, Foods 2021, 10, 2015.

9. McCleary B. V., Draga A., Measurement of β-Glucan in Mushrooms and Mycelial Products, Journal of AOAC InternatIonal Vol. 99, no. 2, 2016.

10. Morales D. i in., Isolation and comparison of α- and β-D-glucans from shiitake mushrooms (Lentinula edodes) with different biological activities, Carbohydrate Polymers, 29 (2020), 115521.

11. Timm T. G. i in., Mushroom β‑glucans: application and innovation for food industry and immunotherapy, Applied Microbiology and Biotechnology, Springer Nature 2023.

12. Waszkiewicz-Robak B. i in., Pochodzenie i właściwości prozdrowotne beta-glukanów,  Postępy Techniki Przetwórstwa Spożywczego 2/2019.