Czy można pić kawę przy chorobach układu krążenia?

Każdego roku wzrasta liczba osób ze zdiagnozowanymi chorobami układu krążenia. Na świecie jest już ich ponad 523 miliony. Czynniki, które decydują o ich rozwoju to m.in. zła dieta, nadmierna masa ciała, czy palenie papierosów. A czy wśród nich należy uwzględnić także picie kawy? W mediach można spotkać się z opinią, że napój ten zwiększa ryzyko niektórych chorób serca i układu krążenia. Czy faktycznie tak jest? Co na ten temat mówią badania naukowe? Sprawdźmy to!

Jak kawa wpływa na układ krążenia?

Kawa to jeden z najchętniej wybieranych napojów na świecie. W swoim składzie zawiera wiele prozdrowotnych składników o właściwościach antyoksydacyjnych, przeciwzapalnych, neuroprotekcyjnych, a nawet przeciwnowotworowych.

Jednym z najlepiej przebadanych związków kawy jest kofeina, która w dużym stopniu oddziałuje na układ krążenia. Przede wszystkim po spożyciu kawy z kofeiną dochodzi do lekkiego wzrostu ciśnienia tętniczego krwi. Po godzinie ciśnienie tętnicze podnosi się o 7–8 mm Hg, natomiast ciśnienie rozkurczowe o 6 mm Hg. Wzrost ten utrzymuje się jeszcze przez kilka godzin po wypiciu kawy. Warto zaznaczyć, że u osób, które regularnie piją kawę, efekt ten słabnie, a z czasem ich ciśnienie po spożyciu kawy przestaje w ogóle wzrastać [2].

Istotne znaczenie dla zdrowia ma ilość wypijanych w ciągu dnia kaw. Chociaż regularne spożywanie kawy wpływa korzystnie na nasze zdrowie, to niestety jej nadmiar prowadzi do negatywnych konsekwencji. Dotyczy to również osób sięgających po nią sporadycznie. Oto jakie objawy ze strony układu krążenia mogą się pojawić po przedawkowaniu kofeiny:

• ból w klatce piersiowej,
• zaburzenia rytmu pracy serca,
• zaczerwienienie twarzy (w wyniku rozszerzenia naczyń krwionośnych).

Objawy przedawkowania kofeiny dotyczą również układu nerwowego i są to m.in.:

• niepokój,
• rozdrażnienie,
• przyspieszony oddech,
• trudności w zasypianiu,
• problemy ze skupieniem uwagi [1].

Picie kawy w chorobach układu krążenia

Wśród pacjentów z rozpoznanymi chorobami układu krążenia często pojawiają się pytania o wpływ kawy na ich stan zdrowia. Spowodowane jest to licznymi mitami i niejasnościami dotyczącymi picia kawy w kontekście schorzeń układu krążenia. Czy w takim razie osoby te mogą bezpiecznie sięgać po kawę?

Kawa a nadciśnienie tętnicze

Badania na temat wpływu kawy na wzrost ciśnienia u osób ze stwierdzonym nadciśnieniem jest niejednoznaczny. W obszernym badaniu HARVEST, które trwało 12,6 lat wzięło udział 1204 uczestników z nadciśnieniem tętniczym. W tym badaniu wykazano, że wśród uczestników, którzy pili umiarkowane ilości kawy (1-3 dziennie) nieco częściej dochodziło do incydentów sercowo-naczyniowych niż u osób w ogóle niepijących. Odsetek tych zdarzeń był o wiele większy wśród osób pijących duże ilości kawy (4 filiżanki lub więcej) [4].

Metaanaliza opublikowana w 2021 r. pokazuje, że umiarkowane picie kawy (1-3 dziennie) nie wpływa na wzrost ciśnienia tętniczego krwi i nie zaburza dobowego profilu ciśnienia tętniczego krwi. Co więcej, picie kawy w takich ilościach może wręcz obniżyć ciśnienie. Może mieć to związek z obecnymi w kawie prozdrowotnymi substancjami, które wspierają pracę układu krążenia [6].

Kawa a miażdżyca

Za wystąpienie miażdżycy odpowiadają zaburzenia lipidowe, które są skutkiem m.in. diety bogatej w produkty wysokoprzetworzone. Choroba ta charakteryzuje się gromadzeniem blaszek miażdżycowych w ścianach tętnic. Nieleczona może doprowadzić do zwężenia ich światła, co z kolei może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak np. zawał serca czy udar mózgu.

Ostatnie badania pokazują, że kawa w pewnym stopniu może wpływać na nasz profil lipidowy. Niekorzystne właściwości wykazuje tu zwłaszcza kawa niefiltrowana, która w swoim składzie zawiera związki wpływające na wzrost poziomu cholesterolu LDL (diterpeny: kafestol i kahweol). W kontekście profilaktyki miażdżycy i łagodzenia jej skutków warto pić kawę filtrowaną w ilości ok. 1-3 filiżanek dziennie. Co ważne, kawa zawiera też inne związki np. kwas chlorogenowy, które działają ochronnie na naczynia krwionośne i łagodzą stany zapalne związane z miażdżycą [5].

Kawa a arytmia serca

W arytmii serca dochodzi do zaburzeń rytmu pracy serca. W tej chorobie serce może bić za wolno, za szybko bądź nieregularnie. Ze względu na to, że kawa może powodować przyspieszenie bicia serca, naukowcy zastanawiają się, czy można ją pić przy tym schorzeniu.

W metaanalizie przeprowadzonej w 2017 r. pokazano, że kawa nie zwiększa ryzyka arytmii serca. Co ciekawe, umiarkowane spożycie kawy, tj. od 217 do 326 mg/dzień zmniejszyło ryzyko migotania przedsionków u kobiet. Ponadto spożycie kofeiny w dawkach od 400 do 600 mg wiązało się z działaniem ochronnym przed arytmią lub brakiem wpływu na ryzyko arytmii i migotanie przedsionków w porównaniu do osób niespożywających kawy, lub spożywających ją w niewielkich ilościach (mniej niż dwie filiżanki dziennie; <190 mg kofeiny/dzień) [7].

Kawa a choroba niedokrwienna serca

Przy chorobie niedokrwiennej serca (ChNS), inaczej chorobie wieńcowej, mięsień sercowy nie dostaje wystarczającej ilości tlenu i składników odżywczych. Dzieje się tak, ponieważ naczynia krwionośne zaopatrujące serce w krew, czyli tętnice wieńcowe, ulegają zwężeniu. Najczęstszą przyczyną ChNS jest miażdżyca, a jej skutkiem może być zawał serca, dławica piersiowa czy niewydolność serca.

Badanie przeglądowe z 2013 r. pokazuje, że umiarkowane spożycie kawy (do 3 filiżanek dziennie) nie stanowi zagrożenia dla zdrowia w chorobie niedokrwiennej serca. Jednakże duże znaczenie ma tutaj sposób przygotowania kawy. Osobom cierpiącym na ChNS, podobnie jak w miażdżycy, zaleca się pić kawę filtrowaną, ponieważ ten rodzaj kawy zawiera o wiele mniej diterpenów wpływających na wzrost poziomu cholesterolu LDL [3].

Czy przy chorobach układu krążenia należy zrezygnować z picia kawy?

Jeśli zdiagnozowano u Ciebie chorobę układu krążenia, nie musisz całkowicie rezygnować z picia kawy. Badania sugerują, że umiarkowane spożycie, czyli do 3 filiżanek przefiltrowanej kawy dziennie, nie wywiera negatywnego wpływu na stan zdrowia osób z chorobami serca. Co więcej, może ono nieść pewne korzyści. Jeśli jednak dalej masz jakiekolwiek wątpliwości co do bezpieczeństwa picia kawy, skonsultuj się z lekarzem.

Bibliografia:
1. Bojarowicz H., Przygoda M.: Kofeina. Cz. I. Powszechność stosowania kofeiny oraz jej działanie na organizm, Probl Hig Epidemiol 2012, 93(1): 8-13.
2. Głuszek J., Kosicka T.: Wpływ kawy, herbaty, kakao na ciśnienie tętnicze i układ sercowo-naczyniowy, Nadciśnienie Tętnicze rok 2014, tom 18, nr 1.
3. O’Keefe J. H. i in.: Effects of Habitual Coffee Consumption on Cardiometabolic Disease, Cardiovascular Health, and All-Cause Mortality, JACC Vol. 62, No. 12, 2013.
4. Palatini P. i in.: Coffee consumption and risk of cardiovascular events in hypertensive patients. Results from the HARVEST, Int J Cardiol. 2016 Jun 1:212:131-7.
5. Surma S. i in.: Kawa a lipidogram – od teorii do uwag praktycznych, Folia Cardiologica 2023, tom 18, nr 1.
6. Surma S., Oparil S.: Coffee and Arterial Hypertension, Current Hypertension Reports (2021) 23: 38.
7. Turnbull D. i in.: Caffeine and cardiovascular health, Regulatory Toxicology and Pharmacology 89 (2017) 165e185.
8. https://ptkardio.pl/