Picie kawy na pusty żołądek – czy naprawdę szkodzi zdrowiu?

Dla wielu osób dzień zaczyna się dopiero od kawy. Często pierwszy łyk wpada jeszcze zanim pomyślimy o śniadaniu. I tu właśnie pojawia się wątpliwość: kawa na pusty żołądek – to naprawdę taki problem, czy raczej mit? Granica między zdrowym rozsądkiem a badaniami bywa cienka, bo każdy organizm może reagować na kawę zupełnie inaczej. Przyjrzyjmy się więc temu porannemu rytuałowi i sprawdźmy, czy można ją pić od razu z rana, czy lepiej poczekać, aż zjemy śniadanie.

Kawa na pusty żołądek – co to właściwie znaczy?

Kiedy mówimy o pustym żołądku, chodzi o moment, w którym nie ma w nim świeżego pokarmu do strawienia. Nie oznacza to jednak, że jest on całkowicie pusty – znajdują się w nim niewielkie ilości soków trawiennych i enzymów, gotowych na przyjęcie śniadania. Po wieczornym posiłku większość jedzenia została już przesunięta dalej w przewodzie pokarmowym. Rano żołądek jest więc w dużej mierze opróżniony, lecz jednocześnie aktywny i przygotowany na pierwszy posiłek.

Kawa na pusty żołądek – fakty i mity

Kawa to napój, który zawiera wiele składników aktywnych, które potencjalnie mogą powodować podrażnienia śluzówki żołądka. Oprócz tego niektóre typy kaw wyróżniają się wysoką kwasowością, co dla niektórych może oznaczać uczucie pieczenia, dyskomfort w żołądku lub zgagę. Czy z tego względu faktycznie należy zrezygnować z picia kawy jeszcze przed śniadaniem?

Kawa na pusty żołądek a problemy trawienne

Kawa zawiera związki, które pobudzają żołądek do pracy – przede wszystkim kofeinę i kwas chlorogenowy. Substancje te mogą nasilać wydzielanie kwasu solnego, dzięki czemu trawienie przebiega sprawniej, ale u niektórych osób bywa to źródłem dyskomfortu. Szczególnie dotyczy to osób z dolegliwościami takimi jak refluks żołądkowo-przełykowy czy tzw. dyspepsja czynnościowa, czyli niespecyficzne bóle i dolegliwości ze strony żołądka. W ich przypadku poranna kawa pita na pusty żołądek może prowadzić do nasilenia objawów – np. uczucia pieczenia, zgagi czy bólu w nadbrzuszu.

Nie oznacza to jednak, że każdy powinien unikać kawy na pusty żołądek. Jeśli nie masz problemów trawiennych i nie odczuwasz żadnych dolegliwości po porannej kawie, nie ma powodu, by z niej rezygnować. Gdyby jednak pojawiły się nieprzyjemne objawy, warto spróbować przesunąć pierwszą filiżankę na czas po śniadaniu.

Kawa na pusty żołądek a kortyzol

Często mówi się, że kawa na pusty żołądek może podnosić poziom kortyzolu, czyli hormonu stresu. Rzeczywiście, kortyzol naturalnie osiąga najwyższe stężenie tuż po przebudzeniu, a kawa dodatkowo może stymulować jego wydzielanie. Przewlekle wysoki poziom tego hormonu bywa szkodliwy – wiąże się m.in. z większym ryzykiem cukrzycy typu 2, nadciśnienia czy chorób serca.

W praktyce jednak nie ma powodów do obaw. U osób, które piją kawę regularnie, wzrost kortyzolu po jej wypiciu jest minimalny albo w ogóle się nie pojawia. Nawet u osób pijących kawę sporadycznie ten efekt jest krótkotrwały i nie ma dowodów, aby mógł prowadzić do trwałych problemów zdrowotnych.

Kawa na pusty żołądek – potencjalne skutki uboczne

Picie kawy na czczo nie musi być szkodliwe dla zdrowia, ale u niektórych osób może wywołać nieprzyjemne reakcje. Kofeina wchłania się szybciej, gdy żołądek jest pusty, co może nasilać jej działanie. Efektem bywa uczucie niepokoju, rozdrażnienie, przyspieszone bicie serca czy chwilowy wzrost ciśnienia. Takie objawy mogą pojawić się już po kilku minutach od wypicia kawy. Prosty sposób, by je złagodzić, to połączenie porannej kawy z posiłkiem, który spowalnia wchłanianie kofeiny.

Innym częstym skutkiem ubocznym jest pobudzenie pracy jelit. Nawet co trzeci kawosz zauważa, że kawa działa przeczyszczająco, zwykle w ciągu kilkudziesięciu minut od jej wypicia. Odpowiadają za to zawarte w niej związki aktywne, które stymulują wydzielanie hormonów wpływających na perystaltykę jelit. Osoby, którym zależy, aby tego uniknąć, również powinny przesunąć czas picia kawy na późniejszą godzinę.

Czy można pić kawę na pusty żołądek?

Na to pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Osoby z chorobami czy innymi zaburzeniami ze strony układu pokarmowego raczej powinny zrezygnować z tej praktyki, zwłaszcza gdy napój ten nasila nieprzyjemne objawy.

Kawosze, którzy od lat piją kawę w ten sposób i do tej pory nie zgłaszali nieprzyjemnych dolegliwości, mogą kontynuować poranny kawowy rytuał.

Jaką kawę wypić z rana?

Jeśli szukasz łagodnej kawy dla swojego żołądka, wybieraj te o niskiej kwasowości oraz o średnim lub ciemnym sposobie wypalania ziaren. Sprawdzi się tu np. BIO Kawa Reishi (ganoderma).

Istotny jest także sposób parzenia – najlepiej sprawdzają się metody takie jak drip, chemex czy french press, które pozwalają uzyskać napar mniej intensywny i łagodniejszy dla żołądka. Warto też unikać picia kawy bardzo gorącej, ponieważ wysoka temperatura dodatkowo podrażnia śluzówkę. A jeśli klasyczna czarna kawa powoduje u Ciebie dyskomfort, rozważ wersję bezkofeinową albo spróbuj rozcieńczyć ją mlekiem lub napojem roślinnym – to prosty sposób, by zmniejszyć jej moc i jednocześnie sprawić, że napój będzie łagodniejszy w smaku oraz mniej obciążający dla układu pokarmowego.

Bibliografia:

1. Lovallo W. R. i in., Caffeine Stimulation of Cortisol Secretion Across the Waking Hours in Relation to Caffeine Intake Levels, Psychosom Med. 2005;67(5):734–739.

2. Nehlig A., Effects of Coffee on the Gastro-Intestinal Tract: A Narrative Review and Literature Update, Nutrients. 2022 Jan 17;14(2):399.

3. Zaman, W. S. W. K i in., Coffee and Gastrointestinal Health: A Review, Mal J Med Health Sci 15(SP1): 96-103, April 2019.