Kwas chlorogenowy – składnik ziaren kawy o niezwykłych właściwościach

Kawa to napój, który poddano licznym badaniom pod kątem jej zdrowotnych właściwości. Szczególnie dużo uwagi poświęcono kofeinie, uznawanej obecnie za jeden z lepiej przebadanych związków aktywnych. Jednakże ziarna kawy skrywają w sobie jeszcze jeden składnik – kwas chlorogenowy, który wykazuje silne działanie antyoksydacyjnie. Czym jest kwas chlorogenowy? W jakiej kawie jest go najwięcej i jak wpływa na nasz organizm? Dowiedzmy się!

Kwas chlorogenowy – co to jest?

Kwas chlorogenowy (CGA, od ang. chlorogenic acid) jest organicznym związkiem chemicznym należącym do grupy kwasów fenolowych, a dokładniej do podklasy polifenoli. Jako silny antyoksydant, neutralizuje wolne rodniki, które mogą uszkadzać komórki i przyczyniać się do rozwoju chorób. Wobec czego może stanowić element profilaktyki wielu współczesnych schorzeń, których jedną z przyczyn jest stres oksydacyjny.

Kwas chlorogenowy – źródła

Kwas chlorogenowy występuje naturalnie w wielu roślinach. Jego zawartość zależy głównie od miejsca uprawy, stopnia dojrzałości roślin oraz metod przetwarzania. Największe ilości tego kwasu znajdują się w ziarnach zielonej kawy, szczególnie odmiany Robusta. Średnio napar z zielonej kawy zawiera około 543,23 mg kwasu chlorogenowego na litr.

W klasycznej czarnej kawie także jest on obecny, lecz w nieco mniejszych ilościach. Obróbka termiczna ziaren kawy m.in. jej wypalanie powoduje jego rozpad. W jasno wypalanej kawie znajduje się 270,93 mg kwasu chlorogenowego na litr, w średnio wypalanej 187,45 mg, a w ciemno wypalanej 90,53 mg [1].

Jego dobrym źródłem jest także yerba mate. W świeżo zebranych liściach ostrokrzewu paragwajskiego znajduje się 46-81 µg/mg kwasu chlorogenowego, natomiast w łodygach 32-79 µg/mg. Im świeższe liście tym jego zawartość jest wyższa [2]. Kwas chlorogenowy odkryto także w takich produktach jak np.:

• kiwi,
• śliwki,
• jabłka,
• gruszki,
• ziemniaki,
• karczochy,
• bakłażany,
• winogrona [5].

Właściwości kwasu chlorogenowego

Spożywanie produktów bogatych w kwas chlorogenowy wiąże się z licznymi korzyściami zdrowotnymi. Oto najważniejsze z nich:

• Chroni przed szkodliwym działaniem promieniowania UV na skórę – kwas chlorogenowy zmniejsza stan zapalny skóry wywołany promieniowaniem UV, a także działa przeciwstarzeniowo i przywraca integralność naturalnej bariery naskórka [4].
• Działa ochronnie na wątrobę – spożywanie produktów bogatych w kwas chlorogenowy łagodzi stany zapalne wątroby wywołane przez metale ciężkie i inne toksyczne związki. Ponadto zmniejsza negatywne skutki nadmiernego spożycia alkoholu oraz, jak pokazują badania na zwierzętach, wspomaga leczenie niealkoholowej stłuszczeniowej choroby wątroby [4].
• Stanowi prewencję i wsparcie leczenia zespołu metabolicznego – na zespół metaboliczny składa się kilka schorzeń i zaburzeń. Wynikają one zwykle z nieodpowiednich nawyków związanych z odżywianiem i stylem życia. Są to m.in. otyłość, nadciśnienie tętnicze krwi, dyslipidemie, czy cukrzyca typu II. Kwas chlorogenowy może pomóc w regulacji poziomu glukozy i cholesterolu we krwi. Dodatkowo wspiera redukcję masy ciała i stabilizuje poziom ciśnienia tętniczego krwi. Wynika to z jego zdolności do redukcji stresu oksydacyjnego w organizmie, który jest jednym z czynników wpływających na rozwój tych zaburzeń [5].
• Wspiera funkcjonowanie układu nerwowego – badania na zwierzętach sugerują, że kwas chlorogenowy ma działanie neuroprotekcyjne. Korzystny wpływ na układ nerwowy zawdzięcza przede wszystkim swoim antyoksydacyjnym właściwościom. W związku z tym kwas ten może potencjalnie stanowić profilaktykę chorób neurodegeneracyjnych, takich jak choroba Parkinsona i Alzheimera [3].
• Wykazuje potencjalne właściwości przeciwnowotworowe – naukowcy w wielu badaniach znaleźli związek pomiędzy spożywaniem kwasu chlorogenowego a zmniejszeniem ryzyka wystąpienia nowotworu piersi, jelita grubego, przełyku, płuc, trzustki, prostaty, a także białaczki, glejaka mózgu i czerniaka [4].

W jakich ilościach spożywać kwas chlorogenowy?

Na podstawie badań przeprowadzonych na 36037 osobach z 10 różnych krajów wynika, że przeciętnie człowiek spożywa 450 mg kwasu chlorogenowego na dobę. Co ciekawe, osoby, które regularnie wypijają kawę, a w ich diecie występuje dużo świeżych warzyw i owoców, mogą spożywać nawet 1000 mg na dobę. Jednakże badacze nie zasugerowali dziennej zalecanej dobowej dawki kwasu chlorogenowego, którą należy spożywać, aby uzyskać wymienione efekty zdrowotne. Sugeruje się natomiast, że ilość w zakresie 13,5 do 1200 mg/dobę mogą zmniejszyć poziom glukozy na czczo, przyczynić się do utrzymania prawidłowej masy ciała, a także obniżyć ciśnienie tętnicze krwi u osób z nadciśnieniem [6].

Kwas chlorogenowy – podsumowanie

Kwas chlorogenowy to związek, który korzystnie wpływa na cały nasz organizm. Spożywany z naturalnych źródeł pokarmowych nie wywołuje skutków ubocznych i jest dla nas bezpieczny. Aby maksymalnie wykorzystać jego właściwości, warto wypijać kawę w umiarkowanych ilościach oraz wzbogacić dietę o świeże warzywa i owoce. Ważne jest także, aby zwracać uwagę na jakość spożywanych produktów oraz sposób ich przygotowania, unikając nadmiernej obróbki termicznej, która może obniżać zawartość kwasu chlorogenowego.

Bibliografia:
1. Awwad S., i in., Quantification of Caffeine and Chlorogenic Acid in Green and Roasted Coffee Samples Using HPLC-DAD and Evaluation of the Effect of Degree of Roasting on Their Levels, Molecules. 2021 Dec; 26(24): 7502.
2. Gawron-Gzella A. i in., Yerba Mate—A Long but Current History, Nutrients 2021, 13, 3706.
3. Nabavi S. F. i in., Chlorogenic Acid and Mental Diseases: From Chemistry to Medicine, Curr Neuropharmacol. 2017 May; 15(4): 471–479.
4. Nguyen V i in., Chlorogenic Acid: A Systematic Review on the Biological Functions, Mechanistic Actions, and Therapeutic Potentials, Nutrients 2024, 16, 924.
5. Santana-Gálvez G. i in., Chlorogenic Acid: Recent Advances on Its Dual Role as a Food Additive and a Nutraceutical against Metabolic Syndrome, Molecules 2017, 22, 358.
6. Yu Y., i in., Chlorogenic acid intake guidance: Sources, health benefits, and safety, Asia Pac J Clin Nutr. 2022;31(4): 602-610.