Czy kawa łagodzi stany zapalne organizmu?

Większość z nas sięga po kawę dla pobudzenia i zwiększenia koncentracji. A czy warto pić kawę, aby poprawić zdrowie? Okazuje się, że tak! W kawie poza kofeiną obecne są związki, które mają udowodnione działanie prozdrowotne. Spożywanie ich zmniejsza ryzyko wystąpienia niektórych chorób np. układu krążenia. Co to za związki? Czy pomagają łagodzić stany zapalne? Na te pytania odpowiadamy poniżej!

Skąd się biorą stany zapalne w organizmie?

Stan zapalny to fizjologiczna reakcja obronna organizmu na różnego rodzaju szkodliwe czynniki zewnętrzne lub wewnętrzne (patogeny). Może pojawić się w każdej tkance i stanowić jedną z przyczyn wielu chorób i zaburzeń takich jak cukrzyca, choroby serca, nowotwory, choroby autoimmunologiczne czy zaburzenia neurologiczne. Do najczęstszych czynników wywołujących zapalenie należą:

• otyłość,
• alergeny,
• alkohol i papierosy,
• promieniowanie UV,
• urazy mechaniczne,
• wirusy, bakterie, grzyby,
• zanieczyszczenia środowiska,
• narażenie na substancje chemiczne,
• dieta bogata w przetworzoną żywność.

Nasz organizm napotykając szkodliwy czynnik, próbuje go zwalczyć. W tym celu angażuje do pracy układ odpornościowy, który uwalnia substancje eliminujące zagrożenie oraz wpływające na zwiększony przepływ krwi w zainfekowanej tkance. Efektem jest wzrost temperatury w miejscu zwalczania patogenu i zaczerwienienie.

Składniki kawy a ich właściwości przeciwzapalne

Nasz organizm potrafi sam łagodzić stany zapalne. Warto przy tym wspomnieć, że proces ten usprawniają niektóre prozdrowotne składniki dostarczane z pożywienia. Obecne są one m.in. w warzywach, owocach, przyprawach, ziołach, orzechach, nasionach kakao i kawie.

Kawa, choć głównie kojarzona z wysoką zawartością pobudzającej kofeiny, to mieszanka setek związków, różniących się między sobą właściwościami. Niektóre z nich, jak potwierdzono w badaniach, mają właściwości zmniejszające zapalenia w organizmie. Są to m.in.:

• Kwas chlorogenowy – należy do grupy polifenoli. Jest silnym antyoksydantem. Działa przeciwdrobnoustrojowo, wpływa na regulację glikemii oraz wspiera pracę wątroby [3].
• Kwas kawowy – zaliczany do kwasów fenolowych. Wykazuje potencjalne właściwości przeciwnowotworowe, poprawia glikemię i łagodzi objawy cukrzycy. Chroni przed rozwojem miażdżycy i chorób neurodegeneracyjnych. Działa przeciwdrobnoustrojowo [2].
• Kahweol i kafestol – związki z grupy diterpenów. Choć uważa się je za substancje wpływające na podwyższenie poziomu cholesterolu we krwi, to okazuje się, że mają one także właściwości przeciwzapalne, antyoksydacyjne, przeciwnowotworowe i przeciwcukrzycowe [5].
• Trygonelina – roślinny alkaloid. Wykazuje działanie przeciwzapalne zwłaszcza w układzie nerwowym. Poprawia funkcje poznawcze oraz działa antyoksydacyjnie [6].

W 2023 r. pojawiło się ciekawe badanie przeprowadzone przez duńskich naukowców. Wykazali oni, że kawa z mlekiem może mieć o wiele silniejsze właściwości przeciwzapalne niż klasyczna czarna kawa bez dodatków. Okazuje się, że białka obecne w mleku wchodzą w reakcję z polifenolami zawartymi w kawie. Takie połączenie wzmacnia efekt przeciwzapalny kawy. Jednakże badanie to przeprowadzono jedynie w warunkach laboratoryjnych bez udziału ludzi. Warto więc czekać na dalsze analizy, aby ostatecznie potwierdzić tę tezę. Jednakże na ten moment nic nie stoi na przeszkodzie, aby czarną kawę wzbogacać odrobiną mleka [1].

Jaką kawę pić, aby zmniejszyć stany zapalne organizmu?

Najzdrowsza kawa to taka, która nie zawiera kalorycznych dodatków takich jak np. cukier, karmel, słodkie syropy, bita śmietana, czekolada itp. To właśnie te składniki poza kaloriami dostarczają dużych ilości tłuszczów i cukru, które w nadmiarze zaostrzają stany zapalne organizmu. Wobec tego warto sięgać po klasyczną czarną kawę lub taką z dodatkiem mleka krowiego czy napoju roślinnego. Dla osób, które lubią przełamać jej smak, sprawdzą się różnego rodzaju przyprawy np. cynamon lub kardamon.

Czy kawa bezkofeinowa zmniejsza stany zapalne?

Miłośnicy kawy bezkofeinowej również mogą z niej czerpać prozdrowotne korzyści. W dalszym ciągu jest to napój bogaty w polifenole np. kwas chlorogenowy, które skutecznie zmniejszają stany zapalne. Kofeina natomiast wykazuje jedynie niewielkie działanie przeciwzapalne.

Jakie ilości kawy są bezpieczne dla zdrowia?

Naukowcy w wielu pracach udowodnili, że kawa to zdrowy napój. Jednakże nie można go pić w nadmiernych ilościach. Wszystko za sprawą obecnej w kawie kofeinie, która może być spożywana w ilościach do 400 mg dziennie [4]. To odpowiada ok. 3-5 filiżankom kawy americano. Picie kawy powyżej zalecanej dawki wiąże się z nadmiernym pobudzeniem, problemami ze snem czy zaburzeniami ze strony układu sercowo-naczyniowego. Jednakże już kilka filiżanek kawy w ciągu dnia dostarczy sporej dawki składników o właściwościach przeciwzapalnych.

Co ważne, sama kawa nie wystarczy, aby zmniejszyć stany zapalne w organizmie. Warto też, abyś zadbał o zdrową dietę, unikanie przetworzonej żywności, używek czy innych szkodliwych substancji np. metali ciężkich. Dodatkowo pamiętaj też o regularnej aktywności, higienie snu i kontroli stresu.

Bibliografia:
1. Liu J., i in., Phenolic Acid–Amino Acid Adducts Exert Distinct Immunomodulatory Effects in Macrophages Compared to Parent Phenolic Acids, J. Agric. Food Chem. 2023, 71, 5, 2344–2355.
2. Pavlíková N., Caffeic Acid and Diseases—Mechanisms of Action, Int. J. Mol. Sci. 2023, 24(1), 588.
3. Parus A., Przeciwutleniające i farmakologiczne właściwości kwasów fenolowych, Postępy Fitoterapii 1/2013.
4. Pelczyńska M., Bogdański P., Prozdrowotne właściwości kawy, Varia Medica 2019, tom 3, nr 4.
Ren Y. i in., Cafestol and Kahweol: A Review on Their Bioactivities and Pharmacological Properties, Int J Mol Sci. 2019 Sep; 20(17): 4238.
5. https://www.termedia.pl/neurologia/Trygonelina-w-pozywieniu-poprawia-zdolnosci-poznawcze,53175.html